Dichloromethane (CH₂Cl₂) là hóa chất phổ biến trong sản xuất, nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe người lao động. Tiếp xúc lâu dài có thể gây tổn thương hệ hô hấp, thần kinh và nguy cơ ung thư. Vậy làm thế nào để nhận diện rủi ro và bảo vệ sức khỏe? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này!
1. Dichloromethane là gì?
Dichloromethane, hay còn gọi là methylene chloride, có công thức hóa học CH₂Cl₂, là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm halogen hóa. Đây là một chất lỏng không màu, dễ bay hơi, có mùi thơm nhẹ và thường được sử dụng làm dung môi trong nhiều ngành công nghiệp như sản xuất sơn, tẩy rửa kim loại, tách cafein khỏi hạt cà phê, sản xuất nhựa và keo dán.
Dichloromethane có đặc tính hòa tan tốt với nhiều hợp chất hữu cơ khác, giúp nó trở thành một dung môi công nghiệp phổ biến. Nó có nhiệt độ sôi thấp, chỉ khoảng 39,6°C, và dễ bay hơi khi tiếp xúc với không khí. Mặc dù không bắt lửa ở nhiệt độ phòng, nhưng trong điều kiện nhất định, dichloromethane có thể phân hủy thành các khí độc hại khi tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc ngọn lửa.
Trong tự nhiên, dichloromethane có thể được tìm thấy với một lượng rất nhỏ từ các nguồn như núi lửa hoặc sự phân hủy sinh học, nhưng phần lớn được sản xuất công nghiệp. Do những đặc tính vật lý và hóa học đặc biệt, hóa chất này được ứng dụng rộng rãi, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe con người nếu không được sử dụng và kiểm soát đúng cách.
STT | Tên hóa chất theo tiếng Việt | Tên hóa chất theo tiếng Anh | Mã số HS | Mã số CAS | Công thức hóa học |
1. | Di clo metan | Dichloromethane | 29031200 | 75-09-2 | CH2Cl2 |
Xem thêm dịch vụ huấn luyện an toàn hóa chất theo nghị định 113/2017/NĐ-CP
ĐĂNG KÝ HUẤN LUYỆN AN TOÀN LAO ĐỘNG HÓA CHẤT THEO NĐ 113
2. Dichloromethane có nguồn phát sinh từ đâu trong quá trình sản xuất?
Trong quá trình sản xuất công nghiệp, hóa chất CH₂Cl₂ chủ yếu phát sinh từ các hoạt động sử dụng dung môi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Ngành công nghiệp sơn và tẩy rửa kim loại là một trong những nguồn phát thải chính, do hóa chất này được sử dụng để hòa tan sơn, làm sạch bề mặt kim loại trước khi sơn phủ hoặc hàn. Quá trình bay hơi của dung môi trong không khí dẫn đến sự phát tán ra môi trường làm việc.
Trong ngành sản xuất nhựa và keo dán, CH₂Cl₂ được sử dụng như một thành phần trong quá trình pha trộn, giúp tạo độ kết dính hoặc làm dung môi hòa tan nhựa. Khi tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc môi trường không được kiểm soát tốt, khí dung môi có thể thoát ra ngoài, gây ô nhiễm không khí xung quanh khu vực làm việc.
Ngoài ra, trong công nghiệp thực phẩm, đặc biệt là quá trình tách caffeine ra khỏi hạt cà phê, CH₂Cl₂ được sử dụng như một dung môi chiết xuất. Dù phần lớn hóa chất này được loại bỏ trước khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng, nhưng trong quá trình sản xuất, một lượng nhất định có thể thoát ra môi trường.
Hoạt động sản xuất dược phẩm và hóa chất cũng có thể tạo ra nguồn phát sinh CH₂Cl₂, đặc biệt khi nó được sử dụng làm dung môi trong các phản ứng hóa học. Khi tiến hành các quy trình tổng hợp hoặc tinh chế, khí dung môi có thể phát tán nếu không có hệ thống kiểm soát hơi hiệu quả.
Lượng khí thải phát sinh trong không khí xung quanh nhà máy phụ thuộc vào quy trình sản xuất, phương pháp sử dụng và mức độ kiểm soát hơi dung môi. Các nhà máy không được trang bị hệ thống thông gió hoặc xử lý khí thải hiệu quả sẽ có nguy cơ phát thải CH₂Cl₂ cao hơn, ảnh hưởng đến môi trường làm việc và sức khỏe công nhân.
3. Những ngành nghề có sử dụng Dichloromethane trong sản xuất
Trong ngành công nghiệp sơn và chất phủ, CH₂Cl₂ đóng vai trò quan trọng như một dung môi giúp hòa tan các thành phần trong sơn, vecni và chất tẩy sơn. Quá trình sử dụng bao gồm pha chế sơn, làm sạch bề mặt kim loại trước khi sơn phủ và tẩy rửa sơn cũ. Nhân công trong lĩnh vực này có thể tiếp xúc trực tiếp với hơi dung môi trong quá trình thi công và làm sạch dụng cụ.
Ngành tẩy rửa kim loại và sản xuất linh kiện điện tử cũng là một trong những lĩnh vực ứng dụng phổ biến của CH₂Cl₂. Hóa chất này được sử dụng để làm sạch bề mặt kim loại, loại bỏ dầu mỡ, bụi bẩn và các tạp chất trước khi tiến hành các bước gia công tiếp theo. Trong môi trường sản xuất linh kiện điện tử, CH₂Cl₂ thường có mặt trong các dung môi tẩy rửa bảng mạch và linh kiện nhạy cảm.
Trong ngành công nghiệp nhựa và keo dán, CH₂Cl₂ đóng vai trò làm dung môi hòa tan nhựa, hỗ trợ quá trình sản xuất các sản phẩm như xốp polyurethane, keo dán công nghiệp và các vật liệu kết dính khác. Quá trình sản xuất có thể phát tán hơi hóa chất ra môi trường, đặc biệt là khi các công đoạn gia nhiệt và pha trộn diễn ra.
Lĩnh vực thực phẩm, đặc biệt là ngành sản xuất cà phê khử caffeine, cũng sử dụng CH₂Cl₂ như một dung môi chiết xuất caffeine khỏi hạt cà phê xanh. Mặc dù lượng tồn dư trong sản phẩm cuối cùng rất nhỏ do quá trình bay hơi và tinh chế, công nhân làm việc trong các khâu chiết xuất và xử lý hạt cà phê có thể tiếp xúc với hơi dung môi trong không khí.
Ngoài ra, ngành dược phẩm và sản xuất hóa chất cũng sử dụng CH₂Cl₂ trong nhiều quy trình tổng hợp và tinh chế hợp chất hữu cơ. Nó là dung môi quan trọng trong sản xuất thuốc, chiết xuất dược liệu và tạo môi trường phản ứng cho nhiều hợp chất y học. Các cơ sở sản xuất dược phẩm thường sử dụng hệ thống kín để hạn chế hơi hóa chất phát tán, nhưng rủi ro tiếp xúc vẫn có thể xảy ra khi xử lý nguyên liệu hoặc làm sạch thiết bị.
4. Dichloromethane ảnh hưởng như thế nào đến người lao động
Hóa chất CH₂Cl₂ có thể xâm nhập vào cơ thể người lao động chủ yếu qua đường hô hấp khi hơi dung môi bay hơi trong không khí làm việc. Khi tiếp xúc trong thời gian ngắn ở nồng độ cao, công nhân có thể gặp các triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn, đau đầu và mất thăng bằng. Nếu hít phải lượng lớn, hệ thần kinh trung ương có thể bị ức chế, dẫn đến mất ý thức hoặc suy hô hấp.
Tiếp xúc qua da cũng là một con đường gây ảnh hưởng đáng kể. Do có khả năng thẩm thấu cao, CH₂Cl₂ có thể làm mất đi lớp dầu tự nhiên trên da, gây khô ráp, kích ứng hoặc viêm da tiếp xúc. Trong trường hợp tiếp xúc lâu dài hoặc lặp đi lặp lại, tình trạng viêm da mãn tính có thể xuất hiện, làm suy yếu hàng rào bảo vệ của da và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Hệ hô hấp có nguy cơ bị tổn thương nghiêm trọng nếu làm việc trong môi trường chứa nồng độ cao CH₂Cl₂ trong thời gian dài. Hít phải hơi dung môi trong thời gian kéo dài có thể dẫn đến viêm phế quản mãn tính, tổn thương phổi và suy giảm chức năng hô hấp. Ngoài ra, khi CH₂Cl₂ xâm nhập vào cơ thể, nó có thể chuyển hóa thành carbon monoxide, làm giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu, gây mệt mỏi, suy nhược và ảnh hưởng đến hệ tim mạch.
Tiếp xúc kéo dài với CH₂Cl₂ cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Người lao động thường xuyên tiếp xúc có thể gặp các vấn đề về trí nhớ, suy giảm khả năng tập trung, rối loạn giấc ngủ và cảm giác lo âu. Một số nghiên cứu cũng cho thấy nguy cơ tổn thương thần kinh ngoại biên khi tiếp xúc với mức độ cao trong thời gian dài.
Ngoài các tác động cấp tính và mãn tính, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra khả năng gây ung thư khi tiếp xúc với CH₂Cl₂ trong môi trường làm việc. Một số tổ chức y tế quốc tế đã xếp hóa chất này vào nhóm có khả năng gây ung thư đối với con người, đặc biệt là ung thư gan và phổi. Quá trình chuyển hóa CH₂Cl₂ trong cơ thể có thể tạo ra các hợp chất trung gian gây đột biến gen, làm tăng nguy cơ phát triển khối u ở những người tiếp xúc thường xuyên.
5. Nồng độ Dichloromethane an toàn cho phép khi tiếp xúc với con người
Theo Quyết định số 3733/2002/QĐ-BYT của Bộ Y tế Việt Nam, giá trị giới hạn tiếp xúc cho phép (TLV) đối với dichloromethane (CH₂Cl₂) trong không khí nơi làm việc được quy định như sau:
Nồng độ trung bình trong ca làm việc 8 giờ (TWA – Time-Weighted Average): 50 ppm.
Ở mức độ cơ bản, nếu làm việc trong môi trường công nghiệp, việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn và hạn chế tiếp xúc với Di clo metan là quan trọng. Các tổ chức như Occupational Safety and Health Administration (OSHA) ở Hoa Kỳ cung cấp các hướng dẫn và nguyên tắc an toàn để bảo vệ người lao động khỏi tác động tiêu cực của các chất hóa học.
6. Biện pháp giảm thiểu ảnh hưởng của Dichloromethane đến sức khỏe người lao động
Kiểm soát môi trường làm việc là yếu tố quan trọng để giảm thiểu tác động của CH₂Cl₂ đến sức khỏe người lao động. Hệ thống thông gió hiệu quả, bao gồm quạt hút và bộ lọc khí, giúp hạn chế nồng độ hơi dung môi trong không khí, giảm nguy cơ hít phải hóa chất ở mức độ cao. Các khu vực làm việc cần được thiết kế với hệ thống thoáng khí phù hợp để đảm bảo luồng không khí liên tục và ngăn chặn sự tích tụ hơi dung môi.
Sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) là biện pháp cần thiết nhằm giảm tiếp xúc trực tiếp với hóa chất. Khẩu trang chuyên dụng có khả năng lọc hơi dung môi, găng tay chống hóa chất, kính bảo hộ và quần áo bảo hộ giúp bảo vệ da, mắt và hệ hô hấp khỏi tác động của CH₂Cl₂. Người lao động cần được trang bị đầy đủ và hướng dẫn cách sử dụng PPE đúng cách để đạt hiệu quả bảo vệ tối đa.
Quy trình làm việc an toàn cần được xây dựng để hạn chế rủi ro khi tiếp xúc với CH₂Cl₂. Các doanh nghiệp nên áp dụng quy trình kín khi sử dụng dung môi, hạn chế tối đa việc bay hơi ra môi trường. Khi thao tác với hóa chất, công nhân cần tuân thủ các hướng dẫn an toàn, tránh để dung môi tiếp xúc trực tiếp với da hoặc hít phải hơi dung môi ở khoảng cách gần. Các thiết bị chứa và vận chuyển CH₂Cl₂ phải được thiết kế chắc chắn, có nắp đậy kín để ngăn ngừa rò rỉ.
Đào tạo và nâng cao nhận thức cho người lao động về nguy cơ của CH₂Cl₂ là biện pháp quan trọng nhằm giảm thiểu ảnh hưởng của hóa chất này. Nhân viên cần được huấn luyện về cách nhận biết các dấu hiệu phơi nhiễm, biện pháp sơ cứu khi tiếp xúc quá mức và quy trình làm việc an toàn. Thường xuyên tổ chức các buổi đào tạo giúp người lao động chủ động phòng tránh nguy cơ và phản ứng kịp thời khi gặp sự cố.
Giám sát và kiểm tra định kỳ nồng độ CH₂Cl₂ trong không khí tại nơi làm việc giúp đảm bảo môi trường lao động luôn trong giới hạn an toàn. Việc sử dụng các thiết bị đo khí để theo dõi mức độ phơi nhiễm giúp phát hiện kịp thời khi nồng độ vượt ngưỡng cho phép, từ đó có biện pháp điều chỉnh phù hợp. Đồng thời, sức khỏe của công nhân làm việc trong môi trường có CH₂Cl₂ cần được theo dõi định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thần kinh và da, giúp giảm thiểu tác động lâu dài.
Huấn luyện an toàn lao động: Người lao động cần được đào tạo và giáo dục về nguy cơ và biện pháp an toàn khi làm việc với loại hóa chất này. Đào tạo này cần được cung cấp định kỳ và thường xuyên để đảm bảo sự hiểu biết và tuân thủ đúng các quy tắc an toàn.
Định kỳ tổ chức quan trắc môi trường lao động trong nhà máy xí nghiệp, thu thập và phân tích các yếu tố có hại cho người lao động, từ đó điều chỉnh giảm mức nguy hại để phòng tránh bệnh nghề nghiệp cho họ.
7. Trung tâm quan trắc môi trường lao động toàn quốc
Trung tâm quan trắc môi trường lao động của Nam Việt là một đơn vị chuyên nghiệp về giám sát và đo lường chất lượng môi trường lao động khắp mọi tỉnh thành tại Việt Nam. Với đội ngũ chuyên viên quan trắc giàu kinh nghiệm, trung tâm sử dụng các thiết bị đo lường hiện đại, đảm bảo độ chính xác và đáng tin cậy.
ĐĂNG KÝ DỊCH VỤ QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG LAO ĐỘNG
Ngoài việc cung cấp dịch vụ quan trắc, trung tâm còn hỗ trợ khách hàng trong việc lập kế hoạch, xử lý, và theo dõi các vấn đề về môi trường lao động. Với phương châm “khách hàng là trung tâm”, trung tâm quan tâm đến sự hài lòng của khách hàng, đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng và cam kết đưa ra những giải pháp tốt nhất cho doanh nghiệp.
Với sự đầu tư về kỹ thuật, công nghệ và nhân lực, trung tâm quan trắc của Nam Việt đã và đang trở thành một trong những đơn vị uy tín trong lĩnh vực quan trắc môi trường lao động tại TP. Hồ Chí Minh với các mục tiêu sau:
- Chúng tôi luôn xem trọng danh tiếng thương hiệu và chất lượng các sản phẩm dịch vụ của mình.
- Chúng tôi cung cấp cho khách hàng những điều tốt nhất có thể và phù hợp nhất có thể.
- Cùng với đội ngũ Thạc sĩ, Kỹ sư giàu kinh nghiệm và chuyên môn với mong muốn bảo vệ môi trường và làm lợi ích cho doanh nghiệp.

- Đến với đội ngũ Quan trắc Môi trường Nam Việt, Quý công ty sẽ nhận được sự phục vụ chuyên nghiệp với các chuyên gia trong lĩnh vực quan trắc. Đồng thời có được những ưu đãi tốt nhất về chi phí.
8. Báo giá quan trắc môi trường lao động
Để giúp cho các doanh nghiệp có thể thực hiện quan trắc môi trường lao động một cách chuyên nghiệp và hiệu quả, Nam Việt chúng tôi cung cấp đến quý khách hàng bảng báo giá dịch vụ quan trắc môi trường lao động chất lượng và chi phí hợp lý.
- Bảng báo giá quan trắc của chúng tôi cung cấp thông tin chi tiết về giá cả của các dịch vụ quan trắc mà chúng tôi đang cung cấp. Bao gồm cả các chi phí liên quan đến việc di chuyển, đo đạc, phân tích và báo cáo kết quả. Quý khách hàng hoàn toàn có thể yên tâm về tính chính xác và độ tin cậy của các báo cáo kết quả quan trắc mà chúng tôi cung cấp.
- Chúng tôi cam kết luôn đưa ra giá cả cạnh tranh và hợp lý nhất trên thị trường, đồng thời chúng tôi cũng luôn sẵn sàng tư vấn giải đáp mọi thắc mắc về dịch vụ quan trắc một cách nhanh chóng và chuyên nghiệp nhất.
- Với bảng báo giá quan trắc của Nam Việt, quý khách hàng có thể dễ dàng lựa chọn các gói dịch vụ phù hợp với nhu cầu của mình. Chúng tôi cam kết sẽ mang đến cho quý khách hàng sự hài lòng cao nhất với chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp.